ผู้แสดงความสามารถบนท้องถนน (ตอนที่ 1) เด็กนักเรียน

นางสาวทองพูล  บัวศรี

ผู้จัดการโครงการครูข้างถนน  มูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก

          คนเหล่านี้ต้องไปเกี่ยวข้องกับกฎหมาย พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559  ครูเองมีสองสถานะ คือ เป็นคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ   กับอีกฐานะหนึ่งเป็นครูข้างถนน คนหนึ่งที่ต้องบนถนน  ตั้งแต่สายสุขุมวิทจนมามาบุญครอง ระยะทางกว่าสิบกิโลเมตร  มีนักศึกษาบางคนที่บอกว่า ครูเดินเร็วมาก ตามไม่ทัน

          ในกฎหมายฉบับนี้จะแยกกลุ่มคนขอทาน กับกลุ่มที่แสดงความสามารถออกจากกัน  โดยเฉพาะการแสดงความสามรถ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรีหรือการแสดงอื่นใดเพื่อให้ได้ซึ่งเงินหรือทรัพย์สินจากผู้ชมหรือผู้ฟัง การขอเงินหรือทรัพย์สินกันฐานญาติมิตร หรือการเรี่ยไรตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมเรี่ยไร ไม่ถือว่าเป็นการขอทาน

          ผู้แสดงความสามารถ หมายความว่า บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่แสดงความสามารถในศิลปะแขนงต่างๆหรือความสามารถเฉพาะตัว ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรีหรือการแสดงอื่นใดซึ่งทำให้ผู้ชมหรือผู้ฟังเกิดความพึงพอใจต่อการแสดงนั้น โดยส่งมอบเงินหรือทรัพย์สินให้เป็นการตอบแทน

          ผู้แสดงความสามารถมีคุณลักษณะ ดังนี้

          -การแสดงดนตรี การแสดงละคร การแสดงนาฎศิลป์  การแสดงงานศิลปะอื่นใด การแสดงกายกรรม  มายากล กีฬา หรือการนำสัตว์มาแสดงความสามารถ

          -การร้องเพลงไม่ว่าจะมีหรือไม่มีดนตรีประกอบ

          -การแต่งกายหรือตกแต่งร่างกายอันเป็นศิลปะเพื่อแสดงแก่ผู้ชม

          สำหรับผู้ใดประสงค์จะเป็นผู้แสดงความสามารถ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรีหรือการแสดงอื่นใด จะต้องมีขั้นตอนคือ

          (1) ผู้แสดงความสามารถผู้นั้นต้องไปขึ้นทะเบียน เพื่อขอมีบัตรประจำตัวเป็นผู้แสดงความสามารถก่อน  ในกรณีที่ขอมีบัตรประจำตัวต้องใช้เอกสาร บัตรประจำตัวประชาชน หรือบัตรที่ทางการออกให้  สูติบัตรสำหรับบุคคลอายุต่ำกว่าเจ็ดปี  หนังสือรับรองการเกิดตามแบบที่กรมการปกครองกำหนด  มีรูปถ่ายขนาด 1 นิ้ว (ถ่ายไม่เกิน 6 เดือน) จำนวน 2 รูป  หลักฐานที่แสดงว่ามีความสามรถ เช่น หนังสือรับรองการอบรมประกาศนียบัตรหรือรางวัลที่ได้รับจากการแสดงความสามารถ หรือสิ่งอื่นใด

          (2) สำหรับผู้ที่ขึ้นทะเบียนต้องแสดงความสามารถในประเภทนั้นๆ ที่ตนเองถนัด  แสดงให้กับคณะกรรมการดู   เมื่อผ่านคณะกรรมการ  ก็จะได้รับบัตรผู้แสดงความสามารถ  ซึ่งบัตรจะบ่งบอกตัวตน พร้อมระบุว่ามีความสามารถในด้านใด  บัตรจะมีอายุครั้งละ 4 ปี  เมื่อบัตรหมดอายุต้องขอบัตรใหม่ภายใน 60 วัน

          (3) ในกรณีที่ผู้แสดงความสามารถ จะแสดงพื้นที่ไหนต้องไปขอต่อพนักงานท้องถิ่นในพื้นที่นั้น  เจ้าหน้าที่พนักงานท้องถิ่น หมาความ ถึง

                   -นายกองค์การบริหารส่วนตำบล สำหรับในเขตองค์การบริหารส่วนตำบล

                   -นายกเทศมนตรี สำหรับในเขตเทศบาล

                   -นายกเมืองพัทยา  สำหรับในเขตเมืองพัทยา

                   -ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร สำหรับในเขตกรุงเทพมหานคร

                   -ผู้บริหารท้องถิ่นหรือหัวหน้าของคณะผู้บริหารท้องถิ่น สำหรับในเขตองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีกฎหมายจัดตั้ง แต่มิใช่องค์การบริหารส่วนจังหวัด

          กรณีตัวอย่างของเด็กหญิงเด็กชายที่หิ้วเครื่องทำมาหากิน ขลุ่ย แคน  เป็นเครื่องดนตรีของชาวอีสานบ้านเฮา  มาใช้ชีวิตในเมืองหลวง  นำความสามารถที่มีมาแลกกับเศษเงินของคนเมืองหลวงและนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ

          เด็กหญิง (น้อย)  นามสมมุติ  ติดแม่แม่ของเธอที่มาขายสินค้า ตั้งแต่ถั่วขั้ว  รองเท้าสาน ช้างสาน แล้วมีลูกออมกระดาษทิชชู  นั่งขายทางเท้าระหว่างทางเดินจากอนุสาวรีย์ จนถึงห้างสรรพสินค้าแห่งหนึ่ง  มีกลุ่มคนที่จับจ่ายใช้สอย ตลอดช่วงเย็นมีผู้คนจำนวนมาก  เป็นแหล่งที่นักท่องเที่ยว เดิน กิน ช้อบปิ้ง และเป็นแหล่งที่พักราคาถูกของนักท่องเที่ยวที่แบกเป้มาเที่ยวเอง  เป็นศูนย์กลางในการเดินทางเพราะมีรถไฟฟ้าไปได้ทุกสาย  รถเมล์มีทุกสาย มีแหล่งบันเทิงจำนวนมาก 

          เด็กน้อยจะออกมาพร้อมแม่ช่วงเวลา บ่ายสอง  มานั่งจองที่ เวลาที่เป่าแคน  จะใช้ครั้งละประมาณ  40 นาที  แล้วต้องหยุด เพราะพลังเสียงที่ใช้ต้องใช้มาก  แต่หนูเป่านานกว่านี้จะเหนื่อยมาก  แล้วเวลาช่วงเย็นจะหมดพลัง  เพราะตอนหัวค่ำคนจะเดินเยอะ  จึงเก็บพลังมาใช้ช่วงนี้  ประมาณสักหกโมงเย็นเป่าบ้างหยุดบ้างจนถึงสามทุ่ม  รายได้ตกประมาณ 300-500  บาทต่อวันได้เฉพาะวันศุกร์-วันอาทิตย์   วันจันทร์ถึงวันพฤหัสบดี ได้น้อย  เพราะคนที่เดินไป-เดินมา ส่วนมากเป็นนักศึกษา   กับชาวบ้าน นักท่องเที่ยวไม่ค่อยมี

          สำหรับการขึ้นทะเบียน ไปขอขึ้นทะเบียนที่บ้านมิตรไมตรี  ด้วยเหตุจะได้ไม่ต้องแจ้งว่ามาแสดงที่กรุงเทพมหานคร  แต่ที่อยู่และเรียนหนังสือที่จังหวัดสุรินทร์   ปีหนึ่งจะมาอยู่กับแม่ที่กรุงเทพประมาณ 5 เดือน 

          สิ่งที่เด็กน้อยบอกว่า เหนื่อยเหมือนกันกับการแสดงในแต่ละวัน  แต่แม่บอกว่านักแสดงจริงๆต้องเหนื่อยและฝึกไปเรื่อยๆ  เพราะบนถนนคือสนามการฝึกการแสดง  ถ้าในอนาคตอยากเป็นนักดนตรี หรือเข้างวงดนตรี  ก็ถือโอกาสหาเงินหาประสบการณ์ไปด้วย

          พี่ชายคนโต อายุ 14 ปี เรียนชั้นม.2  น้องคนเล็กที่เรียกเงินจากคนเดินผ่านไป ผ่านมา ชั้นอนุบาล 1  ในช่วงปิดเทอมที่ผ่านมาจะมีการเคลื่อนย้ายสถานที่ทุกวัน และตามช่วงเวลา

          เช้าตั้งแต่ 6.00-9.00  พบที่ทางขึ้นสถานีรถไฟฟ้าหมอชิต  พี่จะเป็นคนเป่าแคน  ส่วนน้องชายคนเล็ก จะเต้นตามเสียงแคน พร้อมตระโกนว่า "ขอเป็นค่าอุปกรณ์การเรียน  ชุดนักเรียน "  ค่าขนมให้ผมด้วย  ผมเดินทางมาไกลจากจังหวัดสุรินทร์

          เด็กทั้งสองคนมีบัตรผู้แสดงความสามารถออกจาก พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ จังหวัดสุรินทร์

          ช่วงตอนเที่ยงบางวันก็จะพบที่สะพานเชื่อมของอนุสาวรีย์  ยืนตรงมุมห้างสรรพสินค้า  มีคนเดินเข้า-เดินออกตามห้างตลอดเวลา

          เวลาหกโมงเย็นถึงสี่ทุ่มในแต่ละวันบางวันก็อยู่สยาม บางวันก็อยู่สี่แยกราชประสงค์  รายได้ไม่แน่นอน  แต่สำหรับอุปกรณ์การเรียนกับค่าเสื้อผ้าของคนในครอบครัวทั้งหมดหกคน  พอมีเงินซื้อ  รายได้ได้มาจากการแสดงความสามารถ  ไม่อย่างนั้นพี่น้องของพวกผมก็ไม่ได้เรียนหนังสือ เพราะพอเปิดเทอมแต่ละครั้ง ใช้เงินเป็นหลักหมื่นเหมือนกัน  ครอบครัวผมทุกคนได้เรียนหนังสือกันทุกคน  แต่ผมกับน้องพอปิดเทอมต้องลงมากรุงเทพมหานครทันที   บางครั้งก็จะได้เสื้อผ้านักเรียน รองเท้า กระเป๋ากลับไปให้คนในครอบครัวด้วย

          เหนื่อยครับ หิวครับ ร้อนครับ  แต่ทำอย่างไรได้เพราะครอบครัวของผมมีพี่น้องหลายคน  ผมไม่ได้รับทุนการศึกษาใดๆ   เพราะคณะคุณครูบอกว่า ครอบครัวของผมขยันและมีลู่ทางทำมาหากินเอาทุนไม่ให้คนอื่น

          สำหรับการเป่าแคนของผมเรียนกับครูที่โรงเรียน และเป็นสมาชิกวงดนตรีของโรงเรียน  เพื่อนในวงทุกคนทราบว่าผมเอาความสามารถมาหากิน  ครูให้กำลังใจว่าเป็นโอกาสที่ดีได้ฝึกประสบการณ์เพราะต้องแสดงคนเดียวและแลกเงินคนที่เขาฟัง 

          ผมไม่อายหรอกครับมันคือการแสดง  ผมไม่ได้ขอเงิน  แต่คนที่ฟังเห็นว่าเด็กมีความสามารถก็แบ่งปัน ผมกับน้องก็รับครับ   ผมมากันสองคนพี่น้องนอนที่วัดไผ่ตันตลอดเวลาสามเดือนจนกว่าโรงเรียนจะเปิดเทอม

           ตัวอย่างขอผู้แสดงความสามารถที่เป็นเด็กและต้องดิ้นร้นเพื่อการศึกษา  เพราะคำว่า การศึกษา คือการลงทุน  เด็กเหล่านี้ก็ต้องใช้ถนนเป็นส่วนหนึ่งในการทำมาหากิน