ใกล้ตาย... ถึงได้สิทธิของความเป็นคน

ผู้จัดการโครงการครูข้างถนน  มูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก

          สำหรับเคสนี้ให้นึกถึงตอนเด็กๆ  จะมีครอบครัวอยู่หน้าวัด  เด็กชอบล้อเลียนว่า  “นางจันทร์หน้าวัด  ปากก็จัดเหมือนนางตระไก  เช้า-เย็น  ไม่เคยเห็น  พอโพล่ขึ้นมาเป็นฟืน เป็นไฟ ”   สมัยเด็กจะได้ยินเด็กแถวบ้าน ล้อเลียนกันเป็นประจำ  บางครั้งเรียนหนังสือที่วัด ต้องท่องอาขยานกลบเสียงด่าของนางเสมอ 

          พอมาทำงานพบครอบครัวนี้เมื่อปี 2556 เป็นต้นมา  คุยกับยายใจ(นามสมมุติ) มีลูกทั้งหมดหกคน  มีหลานทั้งหมด เจ็ดคน   ลูกสาวสามคนของนางใจเคยอยู่สถานสงเคราะห์ทุกคน  เพราะนางพาออกมาขอเงิน( ขายของที่สี่แยกอโศก )  เป็นครอบครัวที่ทั้งหน่วยงานภาครัฐและองค์กรเอกชนที่ลงงานภาคสนาม  ไม่รู้จัก คือหน่วยงานนั้นไม่ได้ลงพื้นที่แน่นอน

          ทุกหน่วยงานได้พยายามหาแนวทางช่วยเหลือกันมาอย่างต่อเนื่อง  เดิมอยู่ที่บ้านสร้างขึ้นเองที่ซอยร่วมฤดี  พร้อมกับเลี้ยงหมาไว้จำนวนมาก  จนสุดท้ายต้องย้ายไปอยู่ที่ชุมชนพระประแดง  คุณยายก็ต้องดูแลหลาน หลาน ที่ต้องเรียนหนังสือ

          เรื่องการใช้คำพูด  สำหรับคุณยายสรรหาคำพูดที่มาเสียดสีคนทำงานได้อย่างเจ็บปวดมาก   หลานฉันมันง่วงนอน  แล้วให้นอนแค่เอาแก้วมาตั้งไว้ที่ตรงหน้า  ใครจะให้ก็ให้  ไม่ให้ก็ไม่ว่า  ฉันขายลูกชิ้นอยู่ทุกคนก็เห็น  แล้วฉันเอาเปรียบหลานฉันตรงไหน  แค่นอนหลับแล้วเอาหมามาผูกไว้ใกล้ๆเท่านั้น  หนักหัวหน่วยงานไหน  ฉันทำอย่างนี้ผิดกฎหมายฉบับไหนหรือ.....”   ฉันหาเลี้ยงหลานของฉันแบบนี้  เวลาอดใครเอามาให้กินบ้าง  คนทำงานเอื้อมระอากับเคสนี้กันอย่างมาก  และเรื่องร้องเรียนกับเคสนี้มีอย่างสม่ำเสมอทุกหน่วยงานโดนร้องเรียนกันหมด  ว่าปล่อยเคสนี้ได้อย่างไร

          เมื่อสองปีที่แล้วโด่งดังกันมากบนโซเซียล  เรื่องเด็กผู้หญิงคนหนึ่งนอนคู่กับหมาน้อย  แล้วมีแก้วตั้งอยู่   มีคอมเมนต์เรื่องเหล่านี้ประมาณ ห้าถึงหกพันคอมเมนต์ได้  สรรเสริญบางหน่วยงาน ด่าบางหน่วยงาน  จนคนทำงานถอยกันเป็นแถว

          สำหรับครูเองค่อยๆ รุกคืบที่ละเรื่อง  คุยกับลูกสาวคนเล็ก พร้อมหลานสาวตัวน้อยสามคน  ซึ่งได้พูดถึงเรื่องการศึกษา  หลานทั้งหมดเจ็ดคน  จนรู้ว่าได้เรียนหนังสือ  โดยเฉพาะหลานคนโตในต้นปีซึ่งจะจบ ชั้นประถมศึกษาปีที่หก  แต่ปัจจุบันไปอยู่กับแฟน  เป็นเหตุที่ทำให้คุณยายใจ เสียใจเป็นอย่างมาก   แต่ก็ยังห่วงหลานคนอื่นที่เรียงลำดับเป็นนิ้วมืออีกหกคน   ยายกลัวหลานอดมากเพราะอยู่ในช่วงกำลังกินกำลังนอน

          ลูกสาวสองคนถึงมีสามีแต่ก็วัยรุ่นด้วยกันทั้งหมด บางครั้งการทะเลาะกันก็เป็นเสียงดนตรีประจำบ้าน  ห่วงแต่เด็กๆ ที่เกิดมาบนเสียงด่า เสียงทะเลาะกัน  แต่คุณยายก็จะไม่ให้หน่วยงานไหนเข้าใกล้หลาน หลานของแก   แกทำงานทุกอย่างขายลูกชิ้น ขายน้ำมะพร้าว  ขายน้ำดื่ม จะเลิกดึกแค่ไหน  แกจะหอบหิ้วหลานของแกกลับบ้าน

          จนเมื่อสิ้นปี 2560  วันที่ 31 ธันวาคม 2560  แกไม่ได้กลับบ้านที่พระประแดง มาประมาณ 5 คืน แกขายของทั้งวันทั้งคืนเพราะเป็นช่วงสิ้นปีเก่า ขึ้นปีใหม่ทั้งนักท่องเที่ยวมากันเยอะ  แต่งานนี้แกไม่ให้หลานของแกออกมาสักคนเดียว  เพราะรู้ว่าหน่วยงานทุกหน่วยงานออกพื้นที่  และหน่วยงานที่มีหน้ากวาดจับก็ออกทำงานในช่วงนั้น    แกพักผ่อนไม่พอ

          ในช่วงเวลา เที่ยงคืนของวันสิ้นปี  คุณยายเกิดล้มที่หน้าปากซอยสุขุมวิท 19  ลูกๆ ยังไม่ได้มา  มีคิวมอเตอร์ไซด์ที่หน้าห้างโรบินสัน ตระโกนเรียกแท็กซี่พร้อมกับโทรตามลูก ซึ่งก็มีน้องเมย์ (นามสมมุติ)กำลังเดินตามหาแม่ว่าขายของอยู่ตรงไหน  รถติดมากสุดท้ายต้องพายายหิ้วห้ามข้ามฝั่งมานั่งสามล้อ  มายังโรงพยาบาลตำรวจ  ซึ่งความจริงก็ไกลพอสมควร  เพราะไปโรงพยาบาลอื่นก็นานเกินไป

          เมื่อไปถึงโรงพยาบาลตำรวจ  คุณหมอบอกว่า  คุณยายหยุดหายใจไปกว่า เจ็ดนาทีแล้ว   แต่คุณหมอขอการใช้ปั้มหัวใจของคุณยายนะ  คุณหมอจะพยายามอย่างสุดความสามารถ  คืนนั้นน้องเมย์บอกว่า ความเป็นความตายอยู่ตรงหน้า  ตัดสินใจไม่ถูกเลยว่าจะเอาอย่างไร   เพราะสิ่งที่คุณหมอดำเนินทั้งหมดก็คือการใช้เงิน   แต่จะปล่อยให้แม่ตายแบบนี้ ยังไม่ได้ทันสู้กันเลยก็จะปล่อยแล้วหรือ   น้องเมย์เล่าทั้งน้ำตา   สิ่งที่เป็นกังวลก็คือแม่เคยมีบัตรประชาชนแต่ถูกสวมสิทธิไปแล้ว   พยายามจะทำบัตรอีกหลายครั้งก็ดำเนินการไม่ได้   เป็นกังวลของลูก

          ถึงเวลานี้สู้กันให้ถึงที่สุด น้องเมย์ตัดสินใจให้คุณหมอปั้มหัวใจ    ฝ่ายการเงินก็มาเลยมาว่าต้องใช้เงินอะไรบ้าง  จนคุณหมอดุเสียงดังว่าให้ดูแลคนไข้ให้ดีที่สุด   เรื่องสิทธิการรักษาพยาบาลคนเป็นลูกต้องดำเนินการ  ขอให้วันราชการเปิดก่อน  อย่างอื่นตอนนี้ช่วยกันก่อน  ปลอบใจลูกให้เขาสู้กับแม่ของเขา

          ช่วงเวลาสามวันนั้นลูกๆ บางคนเดินทางไปศรีสะเกษเพื่อตามสิทธิของแม่ทางอำเภอก็ปิดดำเนินการไม่ได้  ตามไปถึงบ้านที่คนที่สวมสิทธิ อธิบายถึงความเป็น ความตาย เขาก็ยังเฉยเมิน  ตามไปถึงบ้านกำนันมีการรื้อเอกสารว่าเคยทำบัตรประชาชนตั้งแต่ ปี 2519  ยังมีรูปถ่ายอยู่เป็นรูปหน้าของแม่  ได้แค่ใบถ่ายเอกสารมา   ลูกอีกคนรื้อเอกสารทั้งหมดของแม่พบใบเกิดแบบขาดแล้วขาดอีก  กับบัตรประชาชนก่อนที่จะถูกสวมสิทธิ

          นำเอกสารทั้งหมดใบเกิดของคุณยายระบุเพียงแต่เกิดปี 2500  เท่านั้นไม่มี วัน เดือน ระบุแค่ปี พ.ศ.  เท่านั้น   และได้ใบถ่ายเอกสารบัตรประชาชน  ที่มีรูปถ่ายของแม่ตอนเป็นสาว  ยังใช้นางสาวอยู่  เพราะหลังจากทำบัตรประชาชนแล้ว  ก็มาทำงานที่กรุงเทพ เร่ร่อนไปเรื่อยๆ  จนมามีลูก และจะกลับไปทำบัตรประชาชน แต่มีเหตุการณ์หลายเรื่องเกิดขึ้นผู้ใหญ่บ้านคนเก่าบอกว่าไม่รู้จักคนนี้   และไม่เคยมีบัตรมาก่อนถึงจะเอาบัตรเก่าไปยืนยัน  บอกว่ามีคนทำบัตรไปเรียบร้อยแล้ว  ตั้งแต่นั้นมากว่าสามสิบปีแม่ก็ไม่เคยกลับไปที่ศรีสะเกษอีกเลย

          แต่โชคดีมากที่สำเนาทะเบียนบ้านได้ระบุชื่อแม่พร้อมทั้งชื่อของ ตา-ยาย  ถึงแม้ตาย-ยายเสียหมดแล้วแต่ทะเบียนบ้านยังถูกเก็บไว้ที่อำเภอ

          จึงมีการปรึกษากันระหว่างนิติกรของโรงพยาบาลตำรวจ นักสังคมสงเคราะห์ของโงพยาบาล  และลูกอีกห้าคนที่ตามมาได้เพราะทุกคนมีใบเกิดและมีบัตรประชาชน  มีแม่ชื่อนางใจ  คนนี้  

          ทางนิติกรของโรงพยาบาล  ส่งรูปถ่ายของคุณยายใจ  ไปยังอำเภอ พร้อมเอกสารทุกอย่างที่มี  ว่าคนนี้เป็นคนที่อยู่ในอำเภอของท่าน แต่ทำไม ทำบัตรประชาชนกันไม่ได้  สิทธิการรักษาพยาบาล  ซึ่งป่วยมากโอกาสฟื้นมีเพียง 20 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น ซึ่งต้องเสียค่าใช้จ่ายจำนวนมาก   และในขณะนี้เคสนี้มีเอกสารการยืนยันตัวตน  เพราะทางโรงพยาบาลประสานงานกับทางกระทรวงมหาดไทยแล้ว  และได้รูปภาพ  คนที่มาใช้บัตรประชาชนคนนี้   ซึ่งรูปร่างไม่เหมือนกันเลย คนละคนกันทางอำเภอปล่อยได้อย่างไร

          ทางอำเภอมีการตรวจสอบสิทธิกันอีกครั้งหนึ่ง  ซึ่งทางนายอำเภอขอยอมรับผิดว่ามีการสวมบัตรประชาชนเกิดขึ้นทันที  จึงมีการคืนสิทธิทั้งหมดให้กับคุณยายใจ

          สำหรับค่ารักษาพยาบาลที่เกิดขึ้นเป็นหลักแสน  ลูกไม่ต้องห่วงแล้วแล้ว ใช้กรณีฉุกเฉิน 72 ชั่วโมง  ที่ครอบคลุมในการรักษาทั้งหมด   และในขณะนี้มีสิทธิในการเลือกรักษาที่โรงพยาบาลตามสิทธิรักษา 30 บาท   ถึงแม้สิทธิจะอยู่ที่โรงพยาบาลศรีสะเกษ  แต่ครอบครัวนี้ก็พาคุณยายกลับไปไม่ได้  เพราะสภาพร่างกายที่ต้องฟื้นฟูกันอีกยาวค่ะ

          สำหรับเรื่องบัตรประชาชน  ตอนนี้แค่ให้คุณยายหายป่วย  เดินได้ก็จะกลับไปที่อำเภอขุขันธ์  จังหวัดศรีสะเกษ   เพื่อเป็นคนไทยอย่างสมบูรณ์  

          งานนี้กว่าจะได้บัตรประชาชน แสดงว่าเป็นคนไทยอย่างคนอื่น  ก็ต้องแลกมาด้วยความเจ็บป่วยที่แสนสาหัสเหมือนกัน  คุณยายบอกว่า “ทุกอย่างไม่มีอะไรฟรี บนโลกใบนี้  ได้อย่างหนึ่ง ก็ต้องเสียอย่างหนึ่ง  เป็นกรรมของคนโดยแท้”      เสียงด่าประจำสี่แยกอโศกเงียบไป

          ตอนนี้มีลูกสาวคนที่สองของคุณยายใจ   ใช้วิธีการเดียวกันเลยกับทุกคนที่เขาไปถามไถ่   จะให้ก็ให้ อย่ามาถามมากได้ไหม  คนกำลังทำมาหากิน  เอาหลานคนเล็กกับหมามานอนแบบเดียวกันเลย   แต่เขียนว่าช่วยเด็กน้อย เพื่อเอาเงินไปรักษายายที่ป่วย