ของเล่น.... ของเด็กลูกกรรมกรก่อสร้าง
นางสาวทองพูล บัวศรี
ที่ปรึกษาโครงการศูนย์เด็กก่อสร้าง มูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก
การเล่นของเล่น จะช่วยให้เด็กมีความสนุกสนานเพลิดเพลิน ช่วยให้เด็กอารมณ์ดีเบิกบานแล้ว การเล่นของเล่นยังช่วยเสริมความคิดสร้างสรรค์ สร้างจินตนาการ และฝึกทักษะในการใช้อวัยวะส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ช่วยพัฒนาศักยภาพของเด็ก ๆ ในด้านต่าง ๆ อย่างมีประสิทธิภาพ การเล่นของเล่นสำหรับ เด็กในช่วงเด็กเล็กมีความหมายและความสำคัญต่อชีวิตเด็ก ๆ เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะประสบการณ์ที่เด็กได้รับจากการเล่นกับผู้คนหรือของเล่น ถือเป็นรากฐานที่สะสมเป็นพื้นฐานการเรียนรู้ที่ซับซ้อนมากขึ้นในช่วงวัยต่อ ๆ มา เด็กที่ขาดโอกาสในการเล่นหรือไม่เคยมีประสบการณ์ในการเล่นย่อมมีโอกาสที่จะประสบปัญหาในการเรียนรู้และมีพัฒนาการล่าช้า
คำกล่าวข้างต้นมาจากคุณหมอที่ดูแลเรื่องพัฒนาการตามแต่ละช่วงวัย ว่าเด็กทุกคนต้องได้เล่นของเล่นตามช่วงวัย ของเล่นกับเด็กจึงเป็นสิ่งสำคัญ ถึงแม้เด็กบางคนอาจไม่เคยเห็น ไม่เคยมี แต่เมื่อไรได้เล่นของเล่นที่เขาทิ้ง หรือเก็บตามถังขยะมาก็ถือว่าเป็นสิ่งที่สำคัญของเด็ก เด็กบางคนจะห่วงของเล่นเป็นอย่างมาก ไม่ยอมแบ่งปันใครเลยเมื่อเด็กเหล่านั้นมีของเล่นอยู่ในมือ
งานของโรงเรียนเด็กก่อสร้างเคลื่อนที่ ได้ลงทำงานกับแหล่งก่อสร้างห้าพื้นที่ด้วยกันตั้งแต่ พื้นที่ศูนย์ราชการ (บ้านพักคนงานหลังคาสีเขียว) เด็กที่ติดตามพ่อแม่มาทั้งทั้งเด็กไทยและกัมพูชา พื้นที่สอง บริษัท 33 ที่กำลังก่อสร้างกระทรวงยุติธรรม เป็นเด็กที่ติดตามพ่อแม่เป็นกลุ่มเด็กนานาชาติ พื้นที่สาม เดอะพร๊อพ เด็กที่ติดตามพ่อแม่คือกลุ่มเด็กชาวกัมพูชา พื้นที่ สี่ เป็นพื้นที่ 9 ไร่ ที่กำลังก่อสร้างรถไฟฟ้าสายสีม่วง เป็นกลุ่มเด็กไทยเด็กโตได้มีโอกาสได้เรียนหนังสือ ส่วนเด็กเล็กที่ต่ำกว่าห้าปีอยู่กับแม่ที่บ้านพักคนงานก่อสร้าง พื้นที่ห้าคือสร้างคอมโดมิเนียม ของบริษัท ccc จำกัด ซึ่งคนงานก่อสร้างส่วนใหญ่เป็นชาวกัมพูชา เด็กที่ติดตามพ่อแม่เป็นเด็กกัมพูชา ซึ่งมีจำนวนมาก
สิ่งที่ทางโรงเรียนเด็กก่อสร้างเคลื่อนที่ จัดเตรียมไปกับรถ คือกล่องที่ใช้ใส่ของเล่นจำนวนสามกล่อง เป็นกล่องพลาสติกขนาดกลาง บรรจุของเล่นที่เป็นสิ่งของบริจาค แต่ละชิ้นที่ใส่กล่องเป็นของมือสอง มือสาม หรือของเล่นที่เก่าเก็บ บางชิ้นหาชิ้นส่วนไม่ได้เลย บางชิ้นมีสองถึงสามส่วน แต่เหลือเฉพาะส่วนเดียว ก็เป็นของเล่นได้เหมือนกัน ตัวต่อบางครั้งก็ขาดหายไปถึง สิบชิ้นด้วยกัน ต่อเสร็จแล้วก็มีรอยที่เข้ากันไม่ได้ถึงสิบจุด เด็กก็เล่นได้ ตุ๊กตาเป็นของชอบของเด็กผู้หญิง บางครั้งก็เหลือแค่ตัวตุ๊กตาตัวเดียวอย่างอื่นหายหมดค่ะ สิ่งเหล่าไม่ปัญหาของเด็กเลย มีแค่ไหนก็เล่นได้ ได้แค่ถือก็โอเคแล้ว
เด็กลูกกรรมกรก่อสร้างที่ติดตามพ่อแม่อาศัยอยู่ตามบ้านพักกรรมกรก่อสร้างเหล่านี้ บ้านไหนที่พ่อแม่ซื้อของเล่นให้ถือว่าสุดยอดมาก เพราะรายได้ของพ่อแม่ส่วนมากจะหมดไปกับค่าอาหาร ค่านม หรือเงินที่ต้องเตรียมไว้ขึ้นทะเบียนแรงงาน ค่าของเล่นของเด็กรวมถึงเสื้อผ้าของเด็กจะเป็นประเด็นสุดท้ายที่ครอบครัวจะให้เด็ก
เมื่อโรงเรียนเด็กก่อสร้างเคลื่อนที่ลงพื้นที่ กล่องพลาสติกกล่องแรกที่จะยกลงจากรถ คือกล่องของเล่น สามกล่องแรก แต่อย่างไรก็แล้วแต่ เด็กจะต้องช่วยครูปูเสื่อ หรือปูผ้า เตรียมนั่งให้เรียบร้อยก่อน
ขั้นที่สองสิ่งที่ครูทั้งสองคนจะทำต่อ ทั้งครูซิ้มและครูเอก คือ เปิดกล่องของเล่น เทลงบนเสื่อ แล้วให้เด็กโต ช่วยจัดการแบ่งของเล่นออกเป็นกอง กอง ก่อน เพราะจะได้แยกชิ้นส่วนที่เหมือนกัน และเขาพวกกันให้มาอยู่กองเดียวกันให้มากที่สุด หลังจาดนั้นก็ให้แม่พากลุ่มเด็กเล็กเข้ามาเล่นก่อน ส่วนมากแม่กับเด็ก แม่จะเป็นต่อตัวต่อหรือสิ่งของให้ลูก เป็นวิธีการการสยบความเคลื่อนไหวของกลุ่มนี้ก่อน ก่อนที่เด็ก เด็กจะไปรื้อของส่วนอื่นๆ
เมื่อจัดการกลุ่มเด็กเล็กกับของเล่นแล้ว เริ่มกลุ่มที่สองคือกลุ่มที่อยากเรียน ของเล่นกล่องที่สองจะตามมาเทให้เด็กกลุ่มที่สองทันที งานนี้จะไม่มีการแย่งกัน แต่แบ่งปันกันไปตามกลุ่ม ส่วนมากจะเป็นของชิ้น ชิ้น เช่นรถ ตุ๊กตา ตัวต่อ แล้วแต่จะมีมาบริจาค แล้วครูคัดสรร
การเล่นของเล่นของเด็กจะเริ่มต้นด้วยเวลา 10 นาที่ ถึง 30 นาที ช่วงนี้ เป็นช่วงที่ครูจะต้องเตรียมกิจกรรมต่อไป
ครูก็จะเข้ากิจกรรมที่ตามมา ทั้งการเปิดซีดีสอนเพลง ก.ไก่ บางครั้งก็เป็นนิทาน เป็นเรื่อง เช่นหนูน้อยหมวกแดง นิทานกระต่ายกับเต๋า กุ๊กไก้ปวดฟัน ห่านน้อยนักวาด หน้าบ้านห่านน้อย เล้งเค้งโค้ง เป็นต้น ต่อด้วยการระบายสี แต่เชื่อไหมมือขวาระบายสี สีหนังสือ แต่มือข้างซ้ายของเด็กจะต้องมีของเล่นชิ้นเล็กอยู่ในมือเสมอเลย ถึงแม้บางครอบครัวครูสั่งให้เก็บแล้ว แต่เมื่อครูเผลอของหยิบชิ้น ชิ้น เล็กใส่มือเสมอ
สำหรับครูเองก็ต้องมองแบบมองไม่เห็น ให้เด็ก เด็กเหล่านั้นอุ่นใจว่าเดี๋ยวอีกสักครูเด็กจะได้เล่นของเล่นอีกครั้งเมื่อทำกิจกรรมเสร็จ ตาของครูก็แอบเห็นของเล่นอยู่ในมือเด็กเสมอ มองข้ามกันไปบ้างเพราะเด็กอยากได้ แต่ทุกคนก็อยู่ในกติกาที่ครูตั้งกันไว้เสมอ
ถึงชั่วโมงก่อนที่จะแยกย้ายกันกลับบ้าน ให้เวลาไว้ประมาณ 45 นาที ถึง หนึ่งชั่วโมง ที่จะให้เด็กได้เล่นของเล่นกันอีกครั้ง แต่ครูต้องมีกลวิธีในการให้เล่นแบบแยกกลุ่มในการเล่น สลับกล่องในการเล่น ทั้งสามกล่อง และสามกลุ่ม
กลุ่มเด็กเล็กที่เห็นพี่เล่นตุ๊กตา เด็กหญิงน้อยรีบวิ่งไปคว้าตุ๊กตาทันที ถึงแม้มีเพียงแค่ตัวตุ๊กตาเท่านั้น มีแต่ตัวโล้นโล้น ก็วิ่งเอามาแนบอก เมื่อน้องน้อยได้ตุ๊กตาสมใจก็ปลีกตัวออกมาจากกลุ่มทันที่ เอามือน้อยน้อย หวี่ผมมัดจุกให้ตุ๊กตา หาเศษผ้าที่ตกอยู่บริเวณ หรือกระดาษสีมาทำเป็นเสื้อชุดของตุ๊กตาทันที่ สิ่งเหล่านี้ไม่พ้นสายตาของครูซิ้ม เพราะครูได้เฝ้ามองอยู่ ได้เห็นแบบสะอื้นนิดหน่อยเพราะว่า ถ้าครูมีครบก็อยากให้เด็กน้อยได้เล่นแบบครบทั้งชุด แต่ครูเองก็มีเพียงเท่านี้ แต่จะให้ตุ๊กตาตัวน้อยไปคนเดียว เด็กหญิงคนอื่นที่อยากเล่นเหมือนน้อยก็หมดโอกาสที่จะหยิบตุ๊กตาที่เด็กผู้หญิงฝันอยากเป็นเจ้าของ ครูเอ็งก็ทำใจที่ไม่ให้ใครคนใดคนหนึ่งแต่เป็นตุ๊กตาของทุกคนที่อยากเล่น
สำหรับหนุ่มน้อยคนหนึ่งที่เห็นเล่นตักดิน รถที่ครบทั่งสี่ล้อ ในกล่องที่สอง พอครูบอกว่าเล่นได้เท่านั้นเอ็งวิ่งสุดชีวิตที่ไปเปิดฝากล่องออกมือรีบคว้าเอารถทั้งสองคันมาเล่นทันที่ เห็นท่าทางดีใจของเด็กแล้ว ครูเอกก็อดที่จะยิ้มไม่ได้ โลกของเด็กกับของเล่นช่างเข้ากันได้ดีเหลือเกิน ตอนเล็กพวกผมสร้างของเล่นกันขึ้นมาเอ็ง เพราะไม่มีของเล่นเหมือนกัน มีก็เฉพาะของบริจาคเท่านั้น ครูเอกเข้าใจเรื่องเหล่านี้เป็นอย่างดี ไม่เคยมีของเล่นเป็นส่วนตัว ต้องเล่นส่วนร่วมเท่านั้น
ทั้งครูเอกและครูซิ้มเมื่อเวลาเก็บของเล่นเข้ากล่อง เด็กคนนั้นหรือแม่กับเด็กคนไหน ที่ช่วยครูเก็บของอุปกรณ์ขึ้นรถจนเสร็จ ก็จะอดแอบเอาของเล่นให้ไม่ได้ ให้ไปเป็นเจ้าของ แต่ต้องแอบให้ แล้วต้องเน้นย้ำเสมอว่าอย่าให้เด็กคนอื่นเห็น เดี๋ยวจะมีครหาทันทีว่ารักเด็กไม่เท่ากันเรื่องใหญ่มากสำหรับในการทำงาน
เมื่อเด็กน้อยเหล่านี้ได้ของเล่นเป็นของตัวเองจะหวงแหนเป็นอย่างมาก เก็บไว้ในห้องพักอย่างดี เด็กบางคนถึงเอาไปนอนกอดด้วย รักอย่างสุดสุด มีบางคนเก็บไปละเมอด้วย
เด็กกับของเล่นเป็นของคู่กันค่ะ ใครมีมากแบ่งปันให้เด็กเหล่านี้บ้างก็ได้
