ร้อยมาลัยเลี้ยงคนในครอบครัว

นางสาวทองพูล  บัวศรี

ผู้จัดการโครงการครูข้างถนน มูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก

          ชีวิตในช่วงเย็นของคนกรุงเทพมหานคร จะรีบเร่งกลับบ้านหรือทำธุระ เพราะการจราจรในเมืองหลวงจะแน่นถนัดไปด้วยรถ เต็มถนน จะขยับไปแต่ละคันก็ใช้เวลามากมายเหลือเกิน เมื่อมีรถไฟฟ้าโดยเฉพาะสถานีสยามเป็นจำศูนย์กลางของการเดินทางต้องมาเปลี่ยนสายรถกันที่นี้จึงมีคนมากมายในช่วงเย็นของทุกวัน

          สถานีรถไฟฟ้าสยามเป็นจุดเชื่อมมาจากราชประสงค์ ซึ่งเป็นศูนย์รวมของห้างสรรพสินค้ามากมาย  เป็นแหล่งรวมสินค้า และรวมเด็กวัยรุ่นและผู้คนที่เดินกันให้ขวักไขว่  บนสะพายสกายวอล์คที่เป็นจุดเชื่อมนี้ จะพบกลุ่มคนด้อยโอกาสที่มีทั้ง กลุ่มคนที่แสดงความสามารถคนพิการและคนปกติครบ32 กลุ่มผู้สูงอายุขอทาน กลุ่มผู้สูงอายุขายสินค้าหัตถกรรม กลุ่มแม่และเด็กขอทาน

มีกลุ่มแม่และลูกสี่คนที่อดีตเคยขอทาน ปัจจุบันมานั่งร้อยมาลัยขาย ซึ่งลูกชายคนโตชื่อเด็กชายเฮี้ยง  อายุ 13 ปี รูปร่างตัวเล็กกว่าอายุ ผอม ผิวดำ นัยน์ตาโตสุกสว่าง  เวลายิ้มมีเสน่ห์มากเพราะมีรักษ์ยิ้มที่แก้มขวา  สายตาที่มุ่งมั่น ไม่ค่อยพูด ได้แต่ยิ้ม แต่เวลาที่ขายของจะพูดเก่งมาก เชิญชวนให้คนทั่วไปซื้อพวงมาลัย

“คุณครับ” ซื้อมาลัยผมหน่อยครับ 

ผมร้อยเองนะครับ “พวงละ 25 บาท” สด หอม สวย 

ผมทำกับมือผมเลยครับ  หรือจะซื้อพวงที่ผมกำลังร้อยอยู่ก็ได้นะครับ

รอประเดี๋ยวก็ได้แล้ว  ดอกมะลิก็สดด้วย ผมใช้ดอกบานไม่รู้โรยแซมระหว่างพวงให้ด้วยนะครับ  ผมคิดเอง

เป็นเสียงที่เปล่งออกมาตั้งแต่เวลา บ่ายสามโมงเย็นถึงห้าทุ่ม ทุกวัน

สวัสดีจ๊ะเด็ก เด็ก ขายดีไหม

พอขายได้ครับครู

ขายพวงมาลัยอย่างนี้ ดีกว่าขอทานใช่ไหม

แม่เด็กตอบว่ามันเหนื่อย  ต้องทำทั้งวันและคืน กว่าจะได้นอนดึกหน่อย

เสียงเด็กชายเฮี้ยง  บอกว่าดีกว่ากันครับ  ไม่ต้องกลัวถูกจับ   แต่ก็ถูกไล่พื้นที่ในการขายเหมือนกัน  แต่ผมก็ทำเป็นไม่รู้ไม่ชี้

แต่ผมภูมิใจครับ (ทั้งแม่และลูกยิ้มอย่างภูมิใจ)

ขอซื้อสามพวงนะน้อง ร้อยเองหรือ...เก่งจังเลย  ดีจังร้อยได้หลายแบบ  ขออย่างละแบบนะน้อง แปลกดี มีไอเดียดีมากเลยจ๊ะ  ใช้มะลิสดหอมดี

เด็กหันมาคุยกับครูต่อว่า  ตอนนี้กำไรได้ไม่ค่อยมาก แต่ไม่กังวลการถูกจับ  เมื่อวานมีตำรวจมาบอก  กฎหมายควบคุมขอทานฉบับใหม่มีโทษแรงมากใช่ไหมครู

ใช่มีโทษ  เห็นว่าขอทาน ครั้งแรกมีโทษ 1 เดือนปรับ หนึ่งหมื่นบาทเชียวนะ

ผมกลัวมากเลยถูกจับแยกแม่ แยกลูกมากกว่า 5 ครั้ง แล้ว แล้วเข้าสถานแรรับคนไร้ที่พึ่งพร้อมแม่กับน้องก็กว่า 10 ครั้งแล้ว ใคร ใคร ก็บอกว่าพวกผมไม่เลิกขอทานกันเสียที

ผมคุยกับแม่ตลอดว่าลูกก็โตขึ้นทุกวันพ่อก็หายไปเกือบสองปีแล้วลงเรือประมงยังไม่กลับมาเลย  อยู่ทุกวันนี้เพื่อคอยพ่อกลับมา จะกลับบ้านที่ศรีโสภณ กลัวพ่อกลับมาแล้วหาพวกผมไม่เจอ ผมอยาก เจอพ่อ    เมื่อปีที่แล้วพ่อฝากเงินมาให้แม่ หนึ่งพันห้าร้อยบาท  ซึ่งมันพอกับปากท้องที่มีด้วยกันสี่ชีวิต 

ผมเลยต้องกลายเป็นคนช่วยแม่ทุกเรื่อง

เวลาพวกผมถูกจับไปอยู่ที่สถานแรกรับ หรือสถานกักกัน พวกผมไม่มีญาติมาเยี่ยม ไม่มีเงินฝาก กินข้าวก็ไม่อิ่ม คนมีจำนวนมาก เวลาเขากวาดล้าง  ผมกับแม่จะโดนกวาดไปด้วยทุกครั้ง

คนมันเยอะต้องแย่งกันกิน   บางคนที่เขามีญาติมาเยี่ยมก็จะได้กินดีอยู่บ้าง  เวลานอนก็ต้องแย่งทีกันนอน บางครั้งก็มีทะเลาะกันบ้างตามประสาเด็กที่อยู่ด้วยกัน  พาลกลายเป็นแม่กับแม่ทะเลาะกันเอง 

พวกผมเฝ้ารอคอยการปล่อยทุกครั้งที่ถูกจับไป  ดีนะครั้งสุดท้ายเจอครูไปเยี่ยมน้าเขา  น้าเขาน่าสงสารกว่าพวกผมเยอะ  จึงได้มีสัญญากันกับครูว่าเมื่อไรที่ผมส่งกลับประเทศไปแล้ว  ถ้า กลับมาอีกครั้ง ผมจะร้อยพวงมาลัยขาย

ครูให้พวกผมยืมเงินลงทุน  ครูยังบอกว่ามีเมื่อไรก็ใช้คืน หรือผ่อนใช้อาทิตย์ละหนึ่งร้อย  แต่เงิน หนึ่งร้อยที่คืน  ครูกลับเอาเงินเหล่านั้นมาซื้อมาลัยผมทุกครั้งเลย

ครูอยากให้กำลังใจ มีอะไรที่ครูทำได้ครูก็อยากช่วย

เฮี้ยง....เธอรู้ไหม เธอเป็นกำลังใจในการทำงานของครูด้วย..

เพราะเด็กที่เคยขอทาน..มันได้เงินได้ง่าย  ครูกลัวว่ามันจะเป็นความเคยชิน  แต่ครอบครัวเธอเป็นตัวอย่างที่ มาเปลี่ยนแปลงตัวเองและหาอาชีพทำเลี้ยงตนเอง  เป็นตัวอย่างครอบครัวอื่นเขา 

ครูอยากเห็นครอบครัวที่ขอทาน เปลี่ยนแปลงตัวเองให้ได้    อีกอย่างอยากเห็นพวกเธอ ได้เรียนหนังสือ  สำหรับเฮี้ยงอาจจะยากเกินไปถ้าจะเรียนในระบบโรงเรียน ใช้วิธีการเขียนชื่อให้ได้  สำหรับน้องสองคนจะมีโอกาสเรียนในระบบได้ ปีหน้าน้องคนที่สองควรได้เรียนแล้วนะ

ในแต่ละวันเฮี้ยง ทำอะไรบ้างเกี่ยวกับพวงมาลัย

“ผมกับแม่จะไปตลาดปากคลองตลาด”  เป็นแหล่งขายดอกไม้

ตื่นขึ้นมาจะเอาน้องสองคนไปฝากกับบ้านน้าไว้ก่อนทุกหกโมงเช้า พร้อมซื้ออาหารเช้าเอาไว้ให้ก่อน น้องคนเล็กยังกินนมกล่องอยู่

แล้วนั่งรถเมล์จากหน้าชุมชนบ่อนไก่  ไปตลาดแต่เช้าถึงประมาณเจ็ดโมง

แล้วเดินเลือกดอกมะลิ ลิตรละ 700 บาท  หนึ่งถุง กลีบดอกกุหลาบ หนึ่งถุง(บางครั้งก็ไม่ซื้อจะมีคนเอาดอกไม้ที่เสียมาทิ้ง ผมจะเลือกดอกที่ดีคัดเอาออกมา มีทั้งบานไม่รู้โรย ดอกดาวเรือง ดอกกุหลาบ ดอกกล้วยไม้ ดอกรัก เป็นต้น  ถ้าคัดแยกได้มากเท่าไร เท่ากับว่า การลงทุนของผมน้อยลง  สำหรับดอกจำปีก็ต้องซื้อเหมือนกัน  แต่จะมีร้านค้าร้านหนึ่งเขาเห็นผมกับแม่มาซื้อทุกวันเขาจะเก็บพวกโบว์  พวกที่เชือกปอร้อย บางวันเป็นร้อยอันให้ผม   บางครั้งก็เป็นเชือกร้อยมาลัยเอาไว้ให้  สิ่งของเหล่านี้เป็นพวกสิ้นเปลื้อง ใช้หมดไป  ถ้าผมมีเหล่านี้ก็จะช่วยลดต้นทุนให้ผม  แต่ที่แน่ แน่  ผมกับแม่จะต้องจ่ายในการลงทุนทุกวันไม่ต่ำกว่า 500  บาท 

สำหรับดอกดาวเรืองพอเหี่ยวหน่อยเขาก็จะทิ้งทั้งถุง

ดอกกล้วยไม้เน่าเป็นบางดอกแม่ค้าก็โยนทิ้งทั้งกำ  ผมก็เลือกเฉพาะดอกที่ยังสดแล้วใช้ได้

สำหรับดอกกุหลาบที่มาต่อช่อ มีให้เลือกเยอะไปหมด  เลือกเอาแต่ดอกสวย

เสียเวลาหน่อย ได้ของดีโดยไม่ต้องซื้อ  วิธีนี้จะได้ดอกไม้โดยไม่ต้องซื้อ

แม่ค้าคนหนึ่งเขาสอนผมกว่าแกะถุงออกมาแล้วแยกดอกที่ยังสดอยู่เอาไปใช้

สลัดให้แห้ง แล้วหาถุงใหม่ ทำเป็นโป่งพอง เพื่อให้มี อากาศ ดอกไม้จะอยู่ได้อีกสองวัน

ส่วนดอกบานไม่รู้โรย สีขาวกับสีม่วง จะมีสีม่วง ไม่ต้องซื้อมาเอาที่ร้านป้า

ป้าชอบนิสัยเด็ก ขยันดี  มาดูแบบการร้อยมาลัยได้  ในอนาคตมาอยู่ที่ร้านป้าก็ได้นะ  แต่ช่วยแม่ไปก่อน  ดูแลแม่ให้ดี ทำหน้าที่แทนพ่อจนกว่าพ่อจะกลับมา  ที่เมืองไทยขยันอย่างเดียวไม่อดตายแน่นอน มีงานให้ทำเป็นงานสุจริตด้วย อย่างร้านป้าก็ต้องการคนร้อยมาลัยเป็นสิบคน  เพราะส่งทั้งดอกไม้สดและมาลัยที่ร้อยแล้ว 

ทั้งแม่และผมจะกลับมาจากปากคลองตลาดก็เกือบสิบเอ็ดโมง กินทั้งข้าวเช้าและกลางวันเป็นมื้อเดียวกัน เพราะจะช่วยลดค่าใช้จ่าย

ผมก็จะเริ่มงานด้วยเอาดอกไม่ทั้งหมดมาล้างน้ำอีกครั้ง  ใช้น้ำสะอาดเท่านั้น

ตากลมให้มาด ไม่ต้องแห้ง ห้ามนำพัดลมมาเป่าเพราะดอกไม้จะช้ำ

สำหรับดอกมะลิต้องห่อไว้เวลาจะใช้แกะออกมาเพราะราคาแพงมาก

ดอกจำปีก็เช่นเดียวกัน  การใช้ดอกจำปีมาห้อยเป็นขาของพวงมาลัยจะเหี่ยวเร็ว  เปลี่ยนเป็นดอกดาวเรือง  กุหลาบ บานไม่รู้โรย แล้วแต่จะออกแบบ

ผมชอบร้อยพวงมาลัย มันทำให้ผมรู้ว่าผมมีความสามารถ ทำอะไรได้มากกว่าการนั่งขอทาน  หลายคนชอบบอกผมว่าเป็นผู้ชายที่ที่แปลก  ผมรักการร้อยมาลัย มันเป็นงานที่ได้เงินมาเลี้ยงครอบครัว  พร้อมกับผมได้ทดลองร้อยรูปแบบต่าง ต่าง  หลายคนมักจะซื้อมาลัยที่ผมร้อยบอกว่าชอบลายและสลับดอกไม้ น่าสนใจมาก  แต่ละวันไม่เหมือนกันเลย

ผมก็พยายามทำอย่างหลากหลายครับ  หลายแบบ หลายอย่าง จะพอขายได้

ผมจะมาก่อนตั้งแต่บ่ายสอง ผมจะนั่งตกเชิงบันได  ตำรวจห้ามให้ขึ้นไปบนสะพานลอย เพราะคนเดินเยอะ

ประมาณห้าโมงเย็น ผมก็จะต้องย้าย เพราะเจ้าของแผงร้านค้าจะเริ่มมาตั้งสินค้าหรือร้านอาหาร ผมก็จะไปนั่งใต้ตีนสะพายลอยฝั่งสยาม

เวลาสองทุ่มเป็นเวลาที่ผมพอจะขายได้  ช่วงเย็นที่นั่งใต้สะพานผมกับแม่จะรีบทำให้มากที่สุด  เมื่อถึงเวลาได้ขึ้นสะพานลอย คนจะซื้อกันมากครับ

ผมก็จะเน้นบอกว่าว่าผมร้อยเอง เป็นเทคนิคหนึ่งเรียกลูกค้า  ส่วนมากเป็นเด็กวัยรุ่นผู้หญิงที่ซื้อของผม  ทุกคนบอกว่าชอบที่น้องรู้จักทำมาหากิน  ทุกคนจึงสนับสนุนผม  ผมมีกำลังใจขึ้นเยอะกว่าแต่ก่อน เพราะร้อยมาลัยจะเหนื่อยกว่าขอทาน

เวลาที่ผมเห็นครูมาเยี่ยมมาถามสาระทุกข์สุขดิบ ผมดีใจนะว่าครูไม่ทอดทิ้งพวกผม

ครูมาให้กำลังตลอดเลย  ผมกับแม่พูดถึงครูกันบ่อย  โดยเฉพาะน้องคนเล็กได้ใบเกิดเพราะครู  ทำให้พวกผมไม่ลืมบุญคุณที่ช่วยพวกผมที่เป็นต่างด้าว  ไม่มีใครเขาอยากคุยด้วย  แต่ครูเชื่อมให้เห็นว่าพวกผมก็พัฒนาได้นะ

ผมจะดูแลครอบครัวด้วยอาชีพร้อยมาลัยเลี้ยงครอบครัว

น้องผมคนที่สองก็เริ่มหัดร้อยแล้วนะ  ผมเอาดอกดาวเรืองให้หัดร้อยก่อน ดอกมันใหญ่ ไม่ต้องการรายละเอียดมากหนัก  เจ้าไฮ ก็ดีใจว่าทำได้

แม่ผมบอกว่าเหนื่อยหน่อย แต่เราจะได้ไม่ต้องถูกจับ  เวลาถูกจับต้องแยกแม่แยกลูกหัวใจของแม่จะขาด กังวลไปหมดกว่าจะมาเป็นครอบครัวกันอีกครั้งใช้เวลาเป็นเป็นปี

พวกเราสู้งานหนัก แต่งานเหล่านี้มันสุจริต ได้มีความรู้เพิ่ม พอมีฝีมือไปทำงานด้านนี้ได้ เพราะมีคนอยากได้ไปทำงานด้วย

แม่กับผมคุยกันทุกคือ เรื่องอาชีพร้อยพวงมาลัย

กำไรไม่มาก แต่พอเลี้ยงคนในครอบครัวได้  ทำงานเพื่อรอพ่อกลับมา  เมื่อยู่กับครบพวกเราจะได้กลับประเทศกันเสียที

ผมจะทำต่อไป เพราะมันเป็นอาชีพเลี้ยงครอบครัวผมได้

ครูเดินกลับบ้านทุกครั้งพร้อมพวงมาลัยอย่างน้อยก็ 4-5 ร้อย

เฮี้ยง  เธอ รู้ไหมว่าเธอตั้งใจยึดเป็นอาชีพ  มันคือการเปลี่ยนอาชีพจากขอทานมาเป็นร้อยพวงมาลัย  มันคือต้นแบบตัวอย่างให้ครอบครัวอื่น เปลี่ยน

ครอบครัวเธอคือตัวอย่าง มันคือแรงบันดาลใจให้ครูเดินต่อในการทำงานของครูข้างถนน

ขอบใจมาก ขอบใจมาก ขอบใจมาก ถ้าจะทำ  แล้วทำไมจะทะไม่ได้  มีตัวอย่างให้ดู แบบมีตัวตน สู้ไม่ถอย ยืนหยัดเพื่อครอบครัว  แม้จะเด็กก็ทำให้เห็นได้...ของจริงที่สัมผัสได้

มาลัยครับ มาลัยครับ มาลัยครับ ผมร้อยเองครับ